بهروز آقایی مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان با پرداختن به تحلیل موقعیت استراتژیکی حوزه دریای عمان گفت : از سنوات قبل نام خلیج فارس با تجارت‌های دریایی از نوع نفتی پیوند خورده اما اکنون طبق اصل تجارت، مسیر حرکت کالا و کشتی از این منطقه به دریای عمان در حال تغییر است؛ نمونه واقعی آن تلاش دولت عربستان جهت انتقال نفت شمال عربستان از طریق خط لوله به سواحل دریای سرخ در جنوب و رشد بنادر جدید از قبیل چابهار ،گوادر و صحار در خارج از خلیج فارس می باشد.
وی ادامه داد: در حاشیه دریای عمان و اقیانوس هند مناطق اقتصادی جدیدی با کارکردهای ترانزیت،ترانشیپ، صادرات مجدد و مراکز لجستیکی حمل و نقل کالا و کانتینر شکل گرفته است، بطوریکه با احداث طرحهای اقتصادی مشترک چین و پاکستان از قبیل ساخت و توسعه بندر گوادر در جنوب غرب پاکستان، 9 منطقه صنعتی در پاکستان شامل خطوط حمل و نقل جاده ای، ریلی و خطوط انتقال انرژی تا سال 2025 ایجاد خواهد شد.
آقایی مبلغ کل سرمایه گذاری چین در پاکستان را حدود 45 میلیارد دلار عنوان کرد و اظهار داشت : دو میلیارد دلار از این میزان سرمایه گذاری در بخش توسعه و ساخت بندر گوادر خواهد بود.
مدیر کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان با بیان اینکه با اجرای این طرح ها دیگر کشتی های غول پیکر و باری چینی برای دسترسی به کشورهای خاورمیانه و آفریقا مجبور به طی مسیر 13 هزار کیلومتر از مبدأ بندر شانگهای نیستند، گفت: با کاهش ده هزار کیلومتری، فاصله غرب چین تا بندر گوادر به 3 هزار کیلومتر خواهد رسید، از طرفی دولت چین به دنبال ایجاد مناطق لجستیکی از شرق تا غرب به موازات جاده ابریشم (مسیر ریلی چین به اروپا) در کنار اقیانوس هند می باشد.
وی تصریح کرد: عمان کشوری است با تولید ناخالص ملی سالانه 84 میلیارد دلار که بصورت جدی به دنبال استفاده از ظرفیتهای بندری در ترانزیت و ترانشیپ و صادرات مجدد کالا می باشد.
آقایی تأکید کرد : افزایش 3 برابری حجم مبادلات تجاری ایران و عمان از سال 1392 را نشان از تغییر مسیر تجارت دریایی ایران به این منطقه دانست و ادامه داد: منطقه آزاد صحار در بازه زمانی ده ساله توانسته است 25 میلیارد دلار سرمایه خارجی را جذب نماید، بطوریکه پروژه مشارکت بین المللی فعالیت های بندری را با بندر رتردام هلند در حال اجرا دارد.
مدیر کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان گفت: همکاری با یکی از بزرگترین بنادر جهان ، قرارگرفتن در یک طرح و نقشه بزرگتر می باشد که ظرفیت های زیادی را در زمینه انرژی، ترانشیپ کانتینر و خصوصا سنگ های معدنی در زنجیره حمل و نقل بین المللی برای بندر صحار ایجاد می کند، از طرف دیگر سرمایه گذاری یک میلیارد دلاری ایران در طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار و انعقاد قراردادهای سرمایه گذاری خارجی در این بندر و همچنین تامین تجهیزات مدرن تخلیه و بارگیری تلاش دیگری برای جذب کالای ترانزیتی و ترانشیپی به این حوزه از بنادر منطقه خواهد بود.
آقایی اظهار داشت: وجود پتانسیل ترانزیتی و ترانشیپی خارج از حوزه خلیج فارس موجب گردیده است بنادر چابهار ، صحار و گوادر با سرمایه گذاری های کشورهای منطقه و فرا منطقه با حرکت شتابنده ای در زمینه زیر ساخت های بندری و تجهیزاتی در حال فعالیت می باشند، همچنین این بنادر می توانند به عنوان مکمل همدیگر در استحکام روابط تجاری و جذب کالا های ترانزیتی و ترانشیپی و تسریع در انتقال تجارت دریایی حوزه دریای عمان ایفای نقش نمایند.
وی با اشاره به اینکه پیشرفت قابل ملاحظه زیر ساخت های ریلی دو بندر چابهار و گوادر باعث تشویق و گرایش بازرگانان به استفاده از این بنادر جهت ترانزیت و ترانشیپ کالا شده است، گفت: پر واضح است که با تکمیل این زیر ساختها جذب سرمایه گذاری با سرعت بیشتری ادامه می یابد.
وی تصریح کرد :در حوزه های ترانزیتی بدلیل اینکه کشور های افغانستان و CIS به عنوان پسکرانه بنادر چابهار، گوادر و صحار می باشند؛ لذا LOOP (مسیر) خطوط کشتیرانی در بیرون از حوزه خلیج فارس (چابهار، صحار و گوادر) توجیه پذیرتر و با اهمیت تر گردیده تا جایی که امروزه از بین این سه بندر یاد شده ، خطوط به دنبال ارزیابی و امکان سنجی ظرفیتها و بسته های خدماتی و بندری موجود می باشند تا با اطمینان از مزیت های مبتنی بر کاهش زمان و هزینه یکی از این بنادر را انتخاب نمایند که در صورت تسریع در تکمیل زیرساخت ها و تجهیز بندر چابهار در مدت زمان منطقی ، این فرصت را برای کشور به عنوان یکی از پر درآمد ترین مدل تجارت در توسعه پایدار و اشتغال ایجاد نمایند.
آقایی با تاکید بر اینکه تعلل در تکمیل زیر ساختهای بندری و پسکرانه ای باعث از دست دادن فرصت طلایی بندر چابهار در جذب سهم تجارت دریایی کشور باعث سوق دادن تجار به دو بندر صحار و گوادر خواهد شد، گفت: همانگونه که فرصت بندر شهید رجایی در گذشته نیز به بنادر جبل علی و فجیره (امارات متحده عربی)واگذار گردید.
مدیر کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان تصریح کرد : امروزه با پر رنگ شدن نقش بنادر نسل سوم و چهارم، مهمتر از فعالیت های تخلیه و بارگیری ، رویکرد بنادر به فرآیندهای فرآوری ، پردازش و ارزش افزوده شده است تا جایی که به عنوان یکی از عوامل و وابستگی بازرگانان به بنادر و مطلوبیت بنادر منطقه گردید و عدم توجه به کالا های خام و یا نیمه خام در بنادر کشور را دور از ذهن می نماید، در حوزه ترانشیپی با وجود بندر چابهار و به بدلیل وجود جغرافیای منحصر به فرد بندر چابهار و ایجاد فرصت ها و بسته های تشویقی برای خطوط کشتیرانی می توان تا حدودی این فرصت را برای کشور احیا نمود .
آقایی بیان داشت: حال با توجه به موارد عنوان شده در حوزه صادرات و واردات یکی از دلایل عدم توازن در بخش های صنعتی و کارخانه ای در کشور و کم بهره مندی شرق کشور از این صنایع و عدم ایجاد ترافیک بار و کالا در بندر چابهار بوده که علیرغم وجود بندر اقیانوسی و منطقه آزاد چابهار توانایی ارزش افزوده و صادرات مجدد برای کشور مهیا نگردیده است ، علی ایحال امروزه وجود معادن غنی شرق کشور و غرب افغانستان و سرمایه گذاری عظیم در بندر چابهار و وجود زیر ساخت ها و ترمینال های تخصصی می تواند رقابت پذیری این صنعت را برای کشور در حوزه های بازرگانی پر رونق نماید.
آقایی در خاتمه گفت: دیدگاه ها و پیشنهادات کارشناسان و مدیران بخش های دریایی و بندری کشور بر این اصل استوار است که عدم تکمیل به موقع بندر چابهار و پسکرانه های ریلی و جاده ای می تواند خساراتی را به کشور وارد نماید که جبران آن کاملاً غیر ممکن بوده و یا چندین دهه زمانبر خواهد بود، از این حیث در صورتی که زیرساخت های جدید و صنایع تکمیلی بدلیل تعلل و فرصت سوزی، در بندر چابهارو از طرفی در بنادر کشور های اطراف همسایه به خصوص عمان و پاکستان (صحار و گوادر) جانمایی و راه اندازی گردد انتقال مجدد سهم تجارت دریایی به کشور و ایجاد چسبندگی بار و کالا تا سال ها برای بندر چابهار مشکل و شاید هم غیر ممکن گردد لازم است قبل از اینکه این فرصت بالقوه کشور که در آستانه بالفعل شدن می باشد به تهدید تبدیل شود پیشنهاد می گردد دولت در سهم خواهی از تجارت دریایی اندیشه و تدبیر نماید.
