به گزارش
چهاربهاران، رسانه ملی، رسانهای برای همه است اما نه همه همه. رسانه ملی ما سیاست عجیب و غریبی دارد و به طرز شگفتانگیزی در خودزنی و حذف چهرههای شاخصی که خود میسازد و معرفی میکند، بی رقیب است. بارها شاهد بودهایم که رسانه ملی با تلاشی بسیار از یک برنامه تولیدی خود حمایت مالی و معنوی کرده و معرف شخصیتها و چهرهها یی به مردم بوده و درست زمانی که این افراد و چهرهها به پختگی و بلوغ فرهنگی خود رسیده اند،با دلیل یا به گفته برخی از این چهرهها بی دلیل آنها را کنار گذاشته و از رده حذف کرده است. این رسانه مردمی در حذف چهره هایی خود ساخته ید طولایی دارد چه رسد به آنهایی که از طریق سینما، ستاره هم شده باشند یا از طریق دیگر رسانههای اجتماعی در بین مردم به محبوبیت رسیده باشند. محبوبیت و ستاره شدن که گزینه اصلی و اولیه حذف شدن از رسانه ملی است تا مبادا این ستارهها بر روی تماشاگران اثر بگذارند و خط فکری و رفتاری خوب یا بدشان (که بیشتر بیم بد بودن و خارج از قاعده بودن شان میرود) ، روی تماشاگران اثر بگذارد و الگوی جوانان و نواندیشان شوند. در طی این سالها افراد زیادی از قاب تلویزیون حذف شدند و یا از ذهنها رفتند یا به خاطرهها پیوستند. و هر یک به دلایلی معلوم یا نامعلوم. در ادامه فهرستی از ممنوع التصویر شدههای رسانه ملی با دلایلی که عنوان شده، آمده است.
دلایل معلوم: رفتار خارج از قواعد عرف و شرع ممنوع
اوایل مرسوم بود افرادی که خارج از قواعد عرفی و شرعی و البته نانوشته حاکم بر تلویزیون عمل میکردند و در جشنی، مراسمی یا به قولی پارتی شبانهای دیده میشدند یا در صحبت کردن خارج از قاعده شوخی میکردند و مزه میپراندند، شامل تحریم میشدند و از این دست افراد بسیار بودند. یکی از اولین تحریمیها فرزانه کابلی بود که نقش مادر «علی کوچولو» را بازی کرده بود و گفته میشد او به همراه تعدادی از خانمهای بازیگر از جمله کمند امیر سلیمانی که چهرههای شناخته شده آن سالها به خاطر حضور در سریال «پدر سالار» بود، در یک مهمانی کاملا زنانه دیده شده بود.
این دو تا مدتی ممنوع التصویریهای تلویزیون بود. محمود شهریاری هم یکی دیگر از ممنوع التصویریها به دلیل حضور در یک مهمانی و البته افراط در شادی، جزوتحریمیها قرار گرفت. علی اکبر حسینی، روحانی نام آشنای دهه شصت و سالهای ابتدایی دهه ۷۰ که با گفتارهای اخلاق محورش در برنامه «اخلاق در خانواده» حسابی مشهور شد و طی سفری به آلمان و بروز حاشیه هایی، زندگی و وجه کاری او دچار چالش شد و در نهایت ایشان هم از حضور در تلویزیون دوری گزید. ایرج طهماسب و فاطمه معتمد آریا هم از جمله کسانی بودند که انگ بودن در مهمانیها بر آنها زده شد اما کسی نتوانست جلودار استعداد و توانمندی آنها شود. گوهر خیراندیش و برخی دیگر از هنرمندان هم این مورد تحریمی را تجربه کردند.
میترا حجار و شیلا خداداد هم مدتی به دلیل مهاجرت و حضور در برخی برنامهها در این فهرست قرار گرفتند. این اواخر هم مهراب قاسمخانی ممنوع التصویر شد که احتمالا بعد از ماجرای سفر او به برزیل و حواشیای که سر شلوارک پوشیدن بازیگران به میان آمد، این اتفاق برایش افتاده است.
دلایل معلوم: ستارهسازی ممنوع
یکی از مهمترین واصلیترین ممنوعیات و تحریمیهای تلویزیون که از همان سالهای ابتدایی بنا گذاشته و در همه برنامهها و سریالها اعمال شد، جلوگیری از شاخص شدن چهرهها و ستاره شدن آنها بود. یکی از اولین ستارههای تلویزیون که فعالیت شان مشروط یا محدود شد، افسانه بایگان به دلیل بازی در سریال «سربداران» ، محمود دینی به دلیل محبوبیت در سریال «آینه عبرت» و بسیاری از بازیگران سینما بودند که کمتر فرصت حضور در تلویزیون را پیدا کردند. اکبر عبدی و جمشید هاشم پور، ستارههای سینمای دهه 60 بودند که سسیستم ضد ستارهسازی بر آنها اعمال شد. بعدها این تحریم شامل ابوالفضل پور عرب، ستاره دهه 70 و بهاره رهنما و بعدها محمد رضا گلزار، ستاره دهههای 80 و 90 شد و این داستان همچنان ادامه دارد.
رسانه ملی روند غریبی را در این زمینه ابداع و دنبال کرده است که در نوع خود بسیار نادر است. این رسانه در حالی برای دیده شدن و معرفی چهرههای مورد نظر خود به عنوان مجری توانا یا بازیگرانی که نماینده نسل جوان باشند و بتوانند موجی از تماشاگران را با خود همراه کنند، زمان و انرژی میگذارد و هزینه میکند و درست زمانی که این صرف زمان و هزینه نتیجه میدهد و آن چهره دارای محبوبیت و نفوذ کلام لازم میشود، درست در نقطه اوج آنها و به دلیل اقبال تماشاگر که از اول مشتاق آن بود، آنها را کنار میگذارد! از این جمله میتوان به صور مشخص و قطعی به همه بازیگران مجموعه محبوب «ساعت خوش» اشاره کرد که تا مدتها در صدر ممنوع التصویریهای تلویزیون بودند. سحر قریشی و نرگس محمدی و محمد سلوکی به دلیل خوش لباس بودن در اجراهایش هم از جمله کسانی بودند که به دلیل محبوبیت و اقبال مردمی رفته رفته حضورشان در رسانه ملی محدود شد تا احتمالا محبوبیت شان بیش از حد انتظار نرود.
دلایل نامعلوم: رفتار خارج از ضوابط رسانه ممنوع
افرادی به دلیل محبوبیت و ستاره شدن و برخی که به دلیل عدم حمایت تلویزیون از اعمال و رفتار آنها، در فهرست تحریمیها قرار میگیرند اما برخی به دلیل رفتار خارج از ضابطه در این فهرست قرار گرفتهاند یا میگیرند. از جمله میتوان این اواخر به احسان کرمی، مجری برنامههای مختلف سیما به دلیل شائبه در عدم گذراندن خدمت سربازی و همکاری او در حوزه سینما و تئاتر همزمان با خدمت در تلویزیون. این نوع از تحریم، نوعی انحصار نیز در خود داشت البته مشکل کرمی ظاهرا حل شده است.
همچنین میتوان به تحریم مهران مدیری به دلیل عدم همکاری با تلویزیون و فروش برنامه طنز «قهوه تلخ» به شبکه خانگی به جای تلویزیون اشاره کرد. مدیری بعد از اینکه نتوانست با تلویزیون به توافق در سهم مشارکت شود، این برنامه را به شبکه خانگی فروخت و درنتیجه تا مدتی از کار با تلویزیون محروم شد و حتی تیزر فیلمها و آثاری که او در آنها حضور داشت هم بدون معرفی او پخش میشد. همچنین میتوان ازترانه علیدوستی به دلیل این اظهار نظر که تمایل ندارد در سریالهای ضعیف تلویزیون حضور داشته باشد، یاد کرد که حتی تلویزیون از پخش صدایش که بر روی تیزر فیلم «اژدها وارد میشود» بود، هم نگذشت و آن را تحریم کرد. در این لیست میتوان بهرام رادان را هم جا داد. آن هم به دلیل اظهار نظر عجیب اش درباره آزاد شدن ازدواج همجنس گرایان در آمریکا و تبریک به آنها که پیامدهای بسیاری برای او به همراه داشت.
دلایل نبستاً معلوم: اظهار نظرهای سیاسی و اجتماعی ممنوع
یکی از دلایل حذف شدن از رسانه ملی، فعالیتهای سیاسی یا اظهارات این چنینی است. جامعه ما دارای قواعدی است اما انگار رسانه ملی قواعد خاص خود را دارد. بسیاری از افراد به دلیل فعالیت یا اظهارنظرهای شخصی نسبت به بحرانهای سیاسی و اجتماعی موجود در جامعه در این فهرست قرار گرفتهاند و چه بسا آثارشان هم از نمایش برای عموم مردم از رده خارج شده است. کسانی که به دلیل اظهارنظرهای سیاسی یا اجتماعی در فهرست تحریمیها قرار گرفته اند، بیش از دیگر موارد بودهاند و شاید بلند بالاترین فهرست از آن این دسته از افراد باشد. در این میان میتوان از ممنوع التصویر شدن کوتاه مدت احسان علیخانی به دلیل اشاره به مشکلات اقتصادی جامعه و کنایه زدن به رئیس جمهور وقت (دولت دهم) اشاره کرد و همچنین فرزاد حسنی به دلیل گفتگوی جنجالی اش با سردار رادان از ادامه اجرای برنامه کنار گذاشته شد. هر چند موارد تحریمی آنها بعدها رفع شد و این روزها هر دو به رسانه ملی بازگشته اند. به این لیست باید آزاده نامداری، شهیدی فر، امیر سرکرده (کارشناس هواشناسی) را اضافه کرد با اظهار نظر درباره سیاست و بسیاری دیگر در این لیست قرار میگیرند.
دلایل نسبتاً معلوم: فعالیتهای سیاسی اجتماعی خارج از رسانه ملی هم ممنوع
علاوه بر کسانی که در تلویزیون ملی خارج از قاعده رفتار میکنند و مورد تحریم قرار میگیرند، آنهایی هم که خارج از تلویزیون فعالیت میکنند اما در فعالیتهای اجتماعی یا سیاسی مشارکت دارند، از قرار گرفتن در این فهرست مستثنی نیستند. از این جمله میتوان از محمد رضا شجریان و حذف اثر ارزشمندش که در میراث فرهنگی ما و دل و جان مردم نقش بسته است و مدت هاست که دیگر مردم با ربنای او بر سر سفره ماه مبارک رمضان نمینشینند، یاد کرد. حذف ربنای او از دلسردکنندهترین تحریمیهای تلویزیون بوده است. در این فهرست میتوان از عمده بازیگران و چهرههای شاخص نام برد. از باران کوثری و پگاه آهنگرانی تا فاطمه معتمد آریا و جواد یحیوی و بسیاری دیگر از این دست تحریمیها هستند.
دلایل نامعلوم: همه مردان رئیسجمهور ممنوع
شایعترین تحریم شدههای تلویزیون اغلب به دلایل بالا بودند اما ظاهرا یک دلیل نامعلوم دیگر هم وجود دارد که نمیتوان آن را نادیده گرفت. از جمله کسانی که در این لیست جای میگیرند، پیش از همه، همه مردان رئیسجمهور هستند. همه کسانی که در طی 40 سال به پیروزی رسیدن انقلاب اسلامی و بعد از طی دوره صدارت خود در منصب ریاست جمهوری از قاب تلویزیون حذف شده اند. از آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی گرفته تا سیدمحمد خاتمی رئیس دولت اصلاحات و با کمال شگفتی رئیس دولت نهم و دهم، محمود احمدینژاد. بعید نیست حسن روحانی، رئیس جمهور فعلی گزینه بعدی باشد! اما دو رئیس جمهور اولیه، ابوالحسن بنی صدر و شهید رجایی از جمله کسانی هستند که اولی به دلیل شیوه مدیریت غلط جنگ در اوایل انقلاب اسلامی و دومی به دلیل شهادت مظلومانه و منش انقلابی اش در مستندهای تاریخی از تنها رئیس جمهورانی هستند که هنوز از آنها در تلویزیون یاد میشود و تصاویری از آنها به نمایش در میآید.
دلایل نامعلوم: موارد عجیب
شباهت ممنوع! یکی از عجیبترین موارد تحریمی تلویزیون، حذف حضور محمود بصیری بازیگر طناز سریال به یاد ماندنی «آرایشگاه زیبا» است که ظاهرا به دلیل شباهت با رئیس جمهور وقت، احمدینژاد از قاب تلویزیون دور ماند. یکی دیگر از موارد تحریمی، محدودیت کاراکتر «جیگر» در مجموعه «کلاه قرمزی» بود که ظاهرا به دلیل بدآموزی و محبوبیت در بین نسل جوان و خردسال صورت گرفت ولی بسیاری بر این باورند شاید به دلیل این که این کاراکتر سعی داشت به بچهها بیاموزد تا نادان نباشند و کنشگر به مسائل اطراف شان باشند، مورد تحریم قرار گرفت.حذف رضا عطاران و قهر او از تلویزیون برابر با حذف بی گمان و بی جایگزین کارگردانی با درکی بالا از جامعه اما طناز بود. ستارههای فیلمهای پر فروش این روزهای سینما، از سوی مسئولین سیما به دلیل پرداخت واقعیتهای اجتماعی در سریال «بزنگاه»و نمایش معضلات منشوری شد و از قاب تلویزیون کنار گذاشته شد اما متضرر اصلی این رویکرد نه عطاران که صدا وسیمای این روزها تهی شده از مجموعههای خوب است.