به گزارش
چابهار نت از
جوانان صدیق زهی؛ اهمیت بازیهای بومی- محلی و نقش تاثیرگذار آن در حفظ و بقای خرده فرهنگ‌ها، بسیارجدی بنظر می رسد این بازیها نقش بسزایی در پیشرفت در جوامع ، تلاش برای حفظ خرده‌فرهنگ‌ها وتکیه بر حفظ اصالت فرهنگ‌های بومی و محلی دارند.
درجامعه ما، که درحال گذار از دوره‌ای است که جوامع غربی سالها پیش از آن گذرکرده اند. به هر حال وقت آن رسیده که میراث کهن و به‌جای‌مانده احیا شود هرچند که تحولات سریع اجتماعی و نوع تکامل‌یافته زندگی امروزی امکان پرداختن به بازیها را به صورت اولیه به دست نمی‌دهد. اما نهادهای فرهنگی و مدارس به این مهم توجه و زمینه‌ی شناساندن آن را به نسل دانش اموز فراهم کنند، و فرهنگ اصیل این مرز و بوم، که همراه با لذذت روحی و جسمی می باشد به این نسل انتقال دهد.
بازیهای بومی- محلی گنجینه‌ای تمام‌نشدنی از همه فاکتورهای آمادگی جسمانی و رنگین‌کمانی از فرهنگی ناب ایرانی در خود نهفته دارند. با دیگران بودن، آنها را شانه به شانة خود حس کردن، با آنها به رقابت برخاستن و توانایی‌های خود را محک زدن، می‌تواند از انگیزه‌های قوی انسان برای بازی و فعالیت‌های بدنی باشد. بازیهای بومی و محلی متنوع بوده و با نهایت آزادی و بدون مقید بودن به مکان، زمان و ابزار دست و پاگیر، قابل اجرا هستند. هریک از این بازیها با توجه به نوع الگوی اجرا و پیچیدگی مهارتی آن، کمک شایانی به افزایش آمادگی انرژی، حرکتی و مهارتی در سنین پایه برای ورود به عرصه ورزش قهرمانی خواهدکرد.
قانون‌پذیری، مسئولیت‌پذیری، تمرین هم‌افزایی و کارگروهی، احترام به حقوق دیگران، مدیریت رفتار و نیل به برتری در قالب این بازیها گنجانده شده است. تعمق در بازیهای بومی- محلی و بررسی آنها از منظر حسی- حرکتی و شناختی در هر فعالیت، ظرفیت‌های بالای حسی- حرکتی نهفته در آنها را آشکار می‌سازد و ایده‌های فراوانی را برای طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی و ورزشی برخاسته از بازیهای بومی در ذهن متبلور می‌سازد. با در نظر داشتن حیطه‌های حسی- عصبی ، حرکتی، بینایی و شنوایی می‌توان فعالیت‌های بازی‌محور آموزشی و درمانی مناسبی را طراحی و اجرا نمود. هر یک از بازیهای بومی- محلی شامل یک یا چند مهارت حرکتی است که می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری مهارت‌های پایه در رشته‌های مختلف ورزشی در بعد قهرمانی قلمداد شود.
متاسفانه در حال حاضر بازیهای کامپیوتری و تلویزیونی باعث فراموشی و انزوای این بازیهای اصیل شده‌اند. با گذر زمان و پیشرفت تکنولوژی در دنیا بسیاری از حوزه ها از جمله حوزه بازیها نیز متحول شده است. بازیهای رایانه‌ای امروزی با بهره‌گیری از تصاویر پرتحرک و صداهای مهیج، دنیایی از هیجان را به کودکان تشنه هیجان ارزانی می‌دارند و همین جذبه و کشش زیاد است که روح و جسم آنان را برده وار، مطیع خود می‌سازد و به دنیایی از تخیلات می‌برد که خود را محور و قهرمان اصلی بازی تصور می‌کند به طوری که با ترفندهای گوناگون چنان تأثیری بر فکر و ذهن او می‌گذارند که در واقع خود را جزئی از مجموعه بازی می‌پندارد. میلیون‌ها کودک و نوجوان در سراسر جهان با فاصله گرفتن از بازیهای پویا، پرتحرک و شادی‌آفرین، ساعت‌ها مانند مسافری یکه و تنها بی‌هیچ همراهی وارد دنیای بازیهای بی‌انتهای رایانه‌ای شده و در نهایت با چشمانی برافروخته و لب و لوچه‌های آویزان با تذکرات مکرر والدین آن را رها می کنند.
بازی های بومی و محلی یکی ازمؤثرترین و پرمعناترین راه‌های یادگیری و تمرین هوش هستند. در هنگام بازی، کودکان به فکر پیدا کردن راه‌های تازه‌ای برای پیروزی می‌افتند و همان طور که از انرژی خود استفاده می‌کنند، قوای فکری خود را نیز به کار می‌گیرند و در تمام مدت بازی، تجربه می‌اندوزند.
بازیهای سنتی که معمولا به صورت گروهی بوده و با فعالیت‌های حرکتی همراه هستند، به رشد حسی- حرکتی کودک کمک و او را درکسب مهارت های حرکتی که یکی از عوامل زیربنایی فعالیت‌های شناختی است، یاری می‌کند. تمامی بازیهای بومی و محلی، هدفمند است. این بازیها قابلیت اجرا در کمترین فضا را دارند. سهل‌الوصول بوده و با کمترین امکانات قابلیت اجرا دارند. به گروه سنی و جنسیت خاصی تعلق ندارند. در تمام فصول مختلف سال و فواصل شبانه‌روز انجام می‌شوند(بازیهای روزانه، شبانه) و کمک شایانی به شناسایی، احیاء و ترویج فرهنگ و رسوم اقوام مختلف ایرانی از طریق بازی می‌کند.
بازی های بومی و محلی كه قدمتی به اندازه تاریخ سرزمین مان دارند اما اكنون در كشاكش زندگی روزمره و پیشرفت علم و تكنولو‍ژی رو به فراموشی هستند و بعضی ها هم به خاطرها سپرده شده اند.
این بازی ها که به اهداف مشخص شده طراحی گردیده اما بیشتر شان در آستانه فراموشی اند ،زندگی مدرن باعث دوری از بازیهای محلی و بی تحركی و شیوع انواع بیماری ها حتی در جوامع روستایی شده است.
پدر بزرگ و مادر بزرگ ها بجا مانده هرکدام ازاین بازیها و سرگرمی های قدیمی خاطره دارند ، سرزمین وسیع دشتیاری ازاین بازی ها مستثنا نیست بعضی از این بازی ها مخصوص مناطق دشتیاری و برخی هم با دیگر مناطق استان و کشور مشترک می باشند.
بازی های مثل جومپوکی ، تللی یا بازاری فقط در منطقه دشتیاری اجرا می شدند و خبرهای از برگزاری ان در دیگر جاها نیست اما در برخی از بازی ها مثل طناب کشی ، هفت سنگی، کوودی(کبدی) با دیگر مناطق کشور از نظر اجرایی مشترک است گرچه احتمال داردتفاوت های جزیی در اجرای انها وجود داشته باشد
نقش مهم و تاثیرگذار مدارس در آموزش و انجام این بازیها نبایستی نادیده گرفته شود. با توجه به جامعه مخاطب و نقش تأثیرگذار آموزش و پرورش می‌بایست برای آموزش بازیهای محلی در زنگ‌های ورزش مدارس و حتی در کتب درسی بطور خاص برنامه‌ریزی شود، چون کودکان و نوجوانان بیشتر وقت خود را با هم سن و سالان خود در مدارس می‌گذرانند.
بازی های بومی و محلی نشان از هویت و فرهنگ یا شرایط اقلیمی هر منطقه دارد این بازی ها بخاطر اینکه در انجام آن از جزئی ترین امکانات و نیاز به جا و مکان خاصی نبود در روستاها شکل می گرفتند وانجام می شدند اما با ورود تکنولوزی و سوق جوانان روستایی به بازی های مدرن باعث فراموشی انها گردیده است انجام این بازی ها در مدارس و یاد دادن روش و شیوه بازی ها محلی می تواند این ورزش های بومی ،محلی که باعث ایجاد روحیه همکاری،تقویت ومهارت ،پرورش روح و جسم در کنار روحیه ایثارگری ورقابت سالم در بین نسل دانش آموز گردد.
برخی از این بازیها که در گذشته در منطقه دشتیاری انجام می پذیرفت و انجام انها می تواند در مدارس باعث پرورش روح وجسم دانش اموزان گردد با روش انجام ان برای به متخصر بیان مینمایم.
کبدی – پوچوک پادی – هفت سنگی- بازاری – جوجگردی – طناب کشی – صندلی – بگر و بتچ – بشین پاشو – مجسمه – توپ رگباری – جال برزی – کپگی
