به گزارش
چهاربهاران، نخستین کرسی های نظریه پردازی در روابط بین الملل در دانشگاه ویلز 1921 تشکیل شد. پس از جنگ جهانی دوم و سرخوردگی بشر این رشته دانشگاهی بصورت علمی و در قالب های تئوری سعی خود را به بررسی چرایی وقوع جنگ در وهله اول و توان پیش بینی رخدادهای بین الملل در حالت ایدآل قرار داد.
در این راستا نظریات و دیدگاههای بسیاری و با عناوین مختلف کارکردگرایی، لیبرالیسم، رژیمها، سازه انگاری و... بصورت علمی تدوین و به عنوان چراغ راه تحلیل مسائل بین الملل مطرح شدند. جالب است بدانیم هم اکنون نزدیک به 85 درصد نظریات روابط بین الملل فقط توسط اندیشمندان آمریکا تولید و ارائه می شود.
از اواسط قرن بیستم برنامه های هریک از روسای جمهور آمریکا در قالب دکترین به دنیا معرفی شده و بیانگر سیاست خارجه این کشور در مواجهه با کشور های مختلف بود. روال مزبور تا دوره اخیر و ریاست جمهوری اوباما سیری منطقی و عقلایی(از نظر قابلیت پیش بینی) دارا بوده است.
از اوایل قرن بیست و یک پیش بینی کارشناسان سیاسی مسائل بین الملل عمدتا حکایت از شکل گیری قدرت های منطقه ای در جهان و روبه افول نهادن سیطره محض آمریکا قرار داشت. اقدامات بعدی آمریکا همه و همه جهت تحکیم سلطه خود بر جهان قابل توجیه است؛ از حمله به افغانستان و عراق تا تحریم ایران و تقابل با کره شمالی.
برخلاف تحلیل های چند روز اخیر و قضاوت های بسیاری از عوام مبنی بر دیوانه خواندن ترامپ و یا توصیفات شبه هیتلری او، تصمیم بر غیرقابل قبول بودن برجام توسط دونالد ترامپ امری منطقی، در راستای اهداف ملی آمریکا و کاملا منطبق بر بافت سیاست غرب در عرصه روابط بین الملل قابل تحلیل است.
طبق واقعیات اگر بخواهیم در صورت افول قدرت آمریکا، برای جهان کدخدا و هژمون برتر داشته باشیم اتحادیه اروپا و ژاپن مطرح می شوند. هر دو گزینه مطرح شده، اولی به علت اختلافات متعدد کشورهای عضو(نمونه طرح خروج انگلیس از اتحادیه) و دومی بعلت نداشتن قدرت نظامی در سطح جهان تا حدودی غیر قابل امکان است. با استناد به نبودن قدرت نزدیک به آمریکا که در همه عرصه ها دارای جامعیت باشد، ترامپ و سیاست خارجه آمریکا نهایت بهره خود را از این موضوع می برد.
از دلایل مهم اجماع نخبگان آمریکا برای به قدرت رساندن ترامپ، نمایش شخصیتی شبه هیتلری جهت ارعاب در دل سایر کشورها و غیر قابل پیش بینی نشان دادن تصمیمات در دولت جدید می باشد. امری که لااقل در عرصه عمل فقط توسط رسانه ها و واکنش های عمدتا احساسی تایید شد. نمونه تاریخی شکست سیاست ترساندن سایر ملل توسط نخبگان آمریکا در دولت ترامپ، بیانات رهبر انقلاب درباره رابطه با آمریکا و فرجام آن بود.
اگر تصمیمات پیشروی ترامپ غیر منطقی و بی ساختار می بود، مسلما نخبگان و رهبرهای سایر کشورها با قاطعیت از پوشالی بودن ارتباط و توافق با آمریکا سخن نمی گفتند؛ به عبارت بهتر لحظه ای خود را جای ترامپ قرار دهید، اکنون که جدیترین رهبر کشوری انقلابی درباره فرجام ارتباط با آمریکا سخن گفته است، بهترین فرصت برای اثبات خلاف آن و نشان دادن همان دولت غیر منطقی است که از ساختار تبعیت نمی کند.
ترامپ با در نظر گرفتن واقعیات موجود و قدرت اقتصادی آمریکا، تضعیف جمهوری اسلامی و همکاری باسابقه کشورهای اروپا و جهان در مواقع بحران با اهتمام به منافع مشترک، تصمیمی کاملا عقلانی و مطابق با اصول روابط بین الملل گرفته است. هرچند در کوتاه مدت آثار تخریبی برای کشور آمریکا در بعد اعتماد سازی دارد اما با در نظر گرفتن امپراطوری رسانه جهان در کنار تقسیم منافع با مخالفان این تصمیم، می توان به تداوم قدرت در جهان ادامه داد.
عبرت مهم تصمیم دولت آمریکا تداعی همان سیاست و فلسفه سیاست غرب است که توسط ماکیاول و هابز مطرح و سیاسیونی از قبیل هیتلر، موسولینی و ترامپ اجرا می شود. ساختار قدرت به حدی در آمریکا ثابت و غیر قابل تغییر است که برای شخصیت ها نمی توان نقشی در تصمیم سازی در نظر گرفت(مصداق بنیادین این مسئله 7 بند لایتغیر قانون اساسی در آمریکا می باشد).
بزرگترین اشتباه در شرایط فعلی تداوم ارتباط معمول با دولت آمریکا، تصمیم گیری عجولانه و تکیه کردن به سایر کشورها در مقام عمل است. نباید فراموش کرد پیشتر نیز به دلیل عدم اجماع بین المللی تحریم ها بصورت یکجانبه از طرف آمریکا تحمیل و بسیاری از کشورهای مخالف امروز رویکرد ترامپ، در عمل همکاری خود را با آمریکا اثبات کرده اند.
محمدعلی رحیمی‌نژاد - کارشناسی ارشد مسائل بین الملل(سیاسی)
